Türkiye’de genellikle çay olarak tüketilen ada çayı mutfaklarda ayrıca baharat ve aroma verici olarak da kullanılır. Tıbbi olarak Doğu ve Batı kültüründe yüzyıllardır kullanılan ada çayı bitkisinin farklı çeşitleri bulunur. Mısırlılardan Romanlılara, Yunanlılardan yerli toplumlara kadar pek çok kültür için ada çayının ruhsal faydalar sağladığına inanılır.Ada çayı ayrıca tamamlayıcı ve önleyici tedavi açısından yaygın olarak pek çok hastalığın tedavisinde kullanılır.
ADA ÇAYININ FAYDALARI NELERDİR?
İstanbul'a ilk kez Marmara Adası'ndan getirildiği için ada çayı olarak adlandırılan bitki, Ege Bölgesi'nde acı elma olarak da bilinir. Tıbbi ve aromatik bir bitki olan ada çayının yaprakları, kaynatıldığında çay olarak içilebildiği gibi esansı ya da farklı bir deyişle uçucu yağı elde edilerek de kullanılır.
- Ada çayı, A, B, C ve K vitaminleri ile kalsiyum, magnezyum, fosfor, sodyum, potasyum, çinko, demir gibi mineraller içerir. Ayrıca kafur, karnosol, karnosik asit ve fenolik asit gibi güçlü antioksidan ve anti-inflamatuar bileşenler de barındırır.
- Ada çayı, depresyonu ve stresi azaltır, bağışıklık sistemini güçlendirir, beyin fonksiyonlarını geliştirir, ağız ve diş eti hastalıklarına iyi gelir, cilt leke ve hastalıklarında kullanılır, mide ve kolesterol hastaları için rahatlatıcı etkisi vardır, menopoz sonrası belirtileri hafifletir, sindirim sistemini korur ve ishale iyi gelir, aşırı terlemeyi azaltır.
- Ada çayının faydalarından yararlanmak için demlenerek içilmesi tavsiye edilir. Kaynar suda çok uzun süre kaynatmak hem bitkinin faydalı etkilerini kaybetmesine hem de tadının acılaşmasına neden olabilir. Yaklaşık 2 gram ada çayı üzerine 200-250 ml kaynar su ilave edilerek 10 dakika kadar demlenmesi yeterlidir.
- Ada çayının aşırı tüketimi bazı yan etkilere neden olabilir. Salvia cinsine ait bitkilere alerjisi olanlar, çok düşük tansiyona sahip olanlar, sürekli ilaç kullananlar ve şeker hastaları ada çayını tüketmeden önce doktorlarına danışmalıdır. Günlük 3 bardaktan fazla ada çayı içilmemesi önerilir.
ADA ÇAYI NASIL DEMLENİR?
Küçük bir demlikte su kaynatın ve altını kapatın. 2 dal taze ya da kuru ada çayını su kaynadıktan sonra içine koyun ve kapağını kapatın. Sadece ada çayı yaprağınız varsa 2 tatlı kaşığıyla yapabilirsiniz. 5 dakika kadar bekletin. Yaprakları ve dalı ayırın. Bardağa koyduğunuzda birkaç damla limon sıkıp diyabet sorununuz yoksa 1 çay kaşığı bal ekleyebilirsiniz.
Ada çayını demlerken daha aromalı bir bitki çayı elde etmek isterseniz, içine bir avuç taze kekik ve taze zencefil dilimleri de koyabilirsiniz.
ADA ÇAYINI KİMLER TÜKETMEMELİ?
Ada çayı çok faydalı bir bitkidir ancak bazı durumlarda zararlı olabilir. İşte ada çayını tüketmemesi gereken kişiler ve nedenleri:
- Salvia cinsine ait bitkilere alerjisi olanlar: Ada çayı, Salvia cinsine ait bir bitkidir. Bu bitkilere alerjisi olanlar ada çayı içtiklerinde alerjik reaksiyonlar gösterebilirler. Bu reaksiyonlar arasında kaşıntı, kızarıklık, şişlik, kurdeşen, nefes darlığı, baş dönmesi ve şok sayılabilir. Alerjisi olanlar ada çayından uzak durmalı veya doktorlarına danışmalıdır.
- Çok düşük tansiyona sahip olanlar: Ada çayı, kan basıncını düşürmeye yardımcı olabilir. Bu da çok düşük tansiyona sahip olanlar için tehlikeli olabilir. Çünkü kan basıncının çok düşmesi sonucunda bayılma, baş dönmesi, yorgunluk, bulantı ve kalp ritim bozukluğu gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Çok düşük tansiyonu olanlar ada çayını tüketmeden önce doktorlarına danışmalıdır.
- Sürekli ilaç kullananlar: Ada çayı, bazı ilaçlarla etkileşime girebilir ve istenmeyen sonuçlara neden olabilir. Örneğin, antikoagülan ilaçlarla birlikte ada çayı içmek kanama riskini artırabilir. Antidiyabetik ilaçlarla birlikte ada çayı içmek kan şekeri seviyesini çok düşürebilir. Antidepresan ilaçlarla birlikte ada çayı içmek serotonin sendromu adı verilen ciddi bir duruma yol açabilir. Sürekli ilaç kullananlar ada çayını tüketmeden önce doktorlarına danışmalıdır.
- Şeker hastaları: Ada çayı, kan şekeri seviyesini düşürmeye yardımcı olabilir. Bu da şeker hastaları için tehlikeli olabilir. Çünkü kan şekeri seviyesinin çok düşmesi sonucunda hipoglisemi adı verilen ciddi bir durum ortaya çıkabilir. Hipoglisemi belirtileri arasında titreme, terleme, sinirlilik, açlık, baş dönmesi, bulanık görme ve bayılma sayılabilir. Şeker hastaları ada çayını tüketmeden önce doktorlarına danışmalıdır.