ÖZEL HABER/MAŞALLAH DAĞ: Sedef hastalığı, ciltte kırmızı ve pullu lekeler oluşmasına neden olan kronik bir cilt hastalığıdır. Sedef hastalığı bulaşıcı değildir, ancak genetik ve çevresel faktörler etkilidir. Sedef hastalığının farklı türleri vardır ve her türün kendine özgü belirtileri vardır. Sedef hastalığı tedavi edilebilir, ancak tamamen iyileştirilemez. Peki Sedef hastalığı nedir, nasıl tedavi edilir? Sedef hastalığı çeşitleri ve belirtileri nelerdir? İşte sedef hastalığı hakkında bilmeniz gerekenler...
SEDEF HASTALIĞI NEDİR?
Sedef hastalığı, bağışıklık sisteminin anormal çalışması sonucu cilt hücrelerinin normalden çok daha hızlı yenilenmesine neden olan otoimmün bir cilt hastalığıdır. Normalde cilt hücreleri 28-30 günde bir yenilenirken, sedef hastalığında bu süre 3-4 güne kadar düşer. Bu da ciltte kırmızı, kabarık ve pullu lekelerin oluşmasına yol açar. Bu lekeler genellikle kaşıntılı, ağrılı ve kanamalı olabilir. Sedef hastalığı, cildin herhangi bir yerinde görülebilir, ancak en sık kafa derisi, dirsek, diz ve sırt gibi bölgelerde ortaya çıkar. Sedef hastalığı, cilt dışında da etkileyebilir. Tırnaklarda, eklemlerde ve bazen iç organlarda da sorunlara neden olabilir. Sedef hastalığı, bireyin yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir.
SEDEF HASTALIĞININ NEDENLERİ NELERDİR?
Sedef hastalığının kesin nedeni bilinmemektedir, ancak genetik ve çevresel faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Sedef hastalığı, aynı ailede birden fazla kişide görülebilir, ancak bazen kuşak atlayabilir. Sedef hastalığının ortaya çıkmasında veya şiddetlenmesinde, bazı tetikleyici faktörler de etkilidir. Bunlar arasında; stres, enfeksiyonlar, bazı ilaçlar, alkol, sigara, cilt yaralanmaları, hormon değişiklikleri ve hava koşulları sayılabilir.
SEDEF HASTALIĞININ TÜRLERİ VE BELİRTİLERİ NELERDİR?
Sedef hastalığının farklı türleri vardır ve her türün kendine özgü belirtileri vardır. Sedef hastalığının türleri şunlardır:
- Plak tipi sedef hastalığı: En yaygın sedef hastalığı türüdür. Ciltte kırmızı, kabarık ve gümüş renkli pullarla kaplı plaklar oluşur. Bu plaklar kaşıntılı ve ağrılı olabilir. Plaklar bazen çatlayabilir ve kanayabilir. Daha ağır vakalarda plaklar cildin çok geniş alanlarını kaplayacak şekilde büyüyebilir ve birleşebilir. El ve ayak tırnaklarında renk değişikliği ve çukurlaşma da dahil olmak üzere bozukluklar görülebilir. Ayrıca tırnaklar parçalanabilir veya tırnak yatağından ayrılabilir. Kafa derisinde pullanma ya da kabuklanma görülebilir.
- Püstüler sedef hastalığı: Genellikle yetişkinlerde görülen, ellerin avuç içleri ve ayak tabanlarında, içi iltihap olmayan beyaz veya sarı renkli sıvı ile dolu baloncuklar olan küçük püstüllerle, kızarık ve pullu cilt görünümüne neden olan bir türdür. Püstüller kaşıntılı ve ağrılı olabilir. Püstüler sedef hastalığı, enfeksiyon, stres, bazı ilaçlar veya gebelik gibi faktörlerle tetiklenebilir.
- Gutat sedef hastalığı: Genellikle çocukluk veya genç erişkinlikte başlayan, gövde ve uzuvlarda küçük, kırmızı lekelere neden olan bir türdür. Gutat sedef hastalığı, solunum yolu enfeksiyonları, strep boğaz enfeksiyonu, bademcik iltihabı, stres, ciltte yaralanma ve antimalaryal veya beta-bloker ilaç kullanımı gibi faktörlerle tetiklenebilir. Gutat sedef hastalığı, bazen kendiliğinden iyileşebilir veya plak tipi sedef hastalığına dönüşebilir.
- İnverse sedef hastalığı: Koltuk altı, kasıklar, kulak arkası ve göğüs altı gibi cildin kıvrıldığı yerlerde ortaya çıkan parlak kırmızı renkte lezyonlar şeklinde görülen bir türdür. Bu lezyonlar kaşıntılı ve ağrılı olabilir. İnverse sedef hastalığı, terleme, sürtünme, mantar enfeksiyonu veya obezite gibi faktörlerle tetiklenebilir.
- Eritrodermik sedef hastalığı: En nadir ve en ciddi sedef hastalığı türüdür. Cildin yanma kızarıklığına sahip olduğu ve pulların tabakalar halinde dökülebildiği görülür. Eritrodermik sedef hastalığı, şiddetli güneş yanığı, enfeksiyon, bazı ilaçların kullanımı ve bazı sedef hastalığı tedavilerinin durdurulmasıyla tetiklenebilir. Eritrodermik sedef hastalığı, derhal tedavi edilmesi gerekir, çünkü ağır hastalıklara ve ciddi sorunlara yol açabilir.
SEDEF HASTALIĞI NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Sedef hastalığı, tamamen iyileştirilemeyen, ancak kontrol altına alınabilen kronik bir hastalıktır. Tedavinin amacı, ciltteki lekeleri azaltmak, kaşıntı ve ağrıyı gidermek, enfeksiyon riskini önlemek ve hastanın yaşam kalitesini artırmaktır. Tedavi seçenekleri, hastanın yaşına, cinsiyetine, genel sağlık durumuna, hastalığın tipine, şiddetine ve yaygınlığına göre değişir. Tedavi yöntemleri şunlardır:
- Topikal tedavi: Cilt üzerine uygulanan kremler, merhemler, losyonlar, şampuanlar ve solüsyonlardır. Ciltteki iltihaplanmayı, pullanmayı ve kaşıntıyı azaltmaya yardımcı olur. Steroid, D vitamini, salisilik asit, katran, kalsinörin inhibitörleri ve retinoidler gibi etken maddeler içerir.
- Sistemik tedavi: Ağızdan alınan veya enjeksiyon yoluyla verilen ilaçlardır. Ciltteki hücre üretimini ve iltihaplanmayı baskılamaya çalışır. Metotreksat, siklosporin, asetretin, apremilast ve biyolojik ajanlar gibi ilaçlar kullanılır. Bu ilaçların yan etkileri olabilir, bu nedenle düzenli olarak kan testleri yapılması gerekir.
- Fototerapi: Ultraviyole ışınların cilde uygulanmasıdır. Ciltteki hücre üretimini ve iltihaplanmayı azaltmaya yardımcı olur. Güneş ışığı, dar bant UVB, geniş bant UVB, PUVA ve lazer gibi farklı ışın kaynakları kullanılabilir. Fototerapi, cilt kanseri riskini artırabilir, bu nedenle dikkatli uygulanmalıdır.
Sedef hastalığı tedavisinde, hastanın yaşam tarzı değişiklikleri yapması da önemlidir. Hastanın stresten uzak durması, sağlıklı beslenmesi, alkol ve sigaradan kaçınması, cildini nemli tutması, yumuşak sabunlar ve şampuanlar kullanması, cildini yaralamaması ve güneşten korunması tavsiye edilir. Sedef hastalığı, hem fiziksel hem de psikolojik olarak hastayı etkileyebilir. Bu nedenle, hastanın psikolojik destek alması, sosyal izolasyondan kaçınması ve hastalığı kabullenmesi de tedavinin bir parçasıdır.