1968'den bu yana İstanbul Sanayi Odası tarafından yapılan 'Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması'nın 2023 yılı sonuçları açıklandı. İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan tarafından açıklanan araştırmada, 2023 yılında üretimden satışların İSO 500 verilerine göre en büyük kuruluş 484 milyar liralık satışlarıyla Tüpraş oldu. Tüpraş uzun yıllardır sürdürdüğü liderliğini 2023 yılında da korudu. 2023 yılında üretimden satışlara göre ikinci büyük kuruluş 238 milyar lira ile Ford Otomotiv oldu. Üçüncü sırada ise yaklaşık 227 milyar liralık üretimden satışlarıyla Star Rafineri yer aldı.
Listedeki diğer şirketler ise şöyle; İstanbul Altın Rafinerisi, 142,530 milyar TL'lik üretimden net satışla dördüncü, Toyota Otomotiv, 127,450 milyar TL'lik net üretimden satışla beşinci, Oyak - Renault, 107 bin 208 milyar TL'lik net üretimden satış rakamıyla altıncı, Arçelik, 99 bin 861 milyar TL'lik net üretimden satışla yedinci, Mercedes-Benz, 94 bin 255 milyar TL'lik net üretimden satışla sekizinci, Gramaltın Kıymetli Madenler, 89 bin 948 milyar TL'lik net üretimden satışla dokuzuncu, Ereğli Demir ve Çelik 79 bin 521 milyar TL'lik net üretimden satışla onuncu oldu.
İSO 500'ün ilk 10'unda yer alan şirketlerde 2022 yılına göre iki önemli değişiklik oldu. Geçen yıl ilk 10'da yer almayan Mercedes-Benz ve Gramaltın Kıymetli Madenler ilk 10'a yükseldi.
NET SATIŞLARDAKİ ASIL OLUMSUZ GÖRÜNTÜYÜ REEL DEĞİŞİMLERDE GÖRMEMİZ MÜMKÜN
İSO 500'de üretimden satışların 2023 yılında yüzde 42,1 oranında artarak 4 trilyon 485 milyar liradan 6 trilyon 375 milyar liraya çıktığını söyleyen İSO Yönetim Kurulu Başkan Erdal Bahçıvan, 2021 ve 2022 yıllarına göre zayıf bir performansa işaret eden bu artışın 2022 yılının sonundan itibaren geliyor olduğunu tahmin etmek zor değildi. Üretimden satışlarda büyüme bir önceki yıl yüzde 119 iken, 2023 yılında yüzde 42,1'e gerilemesinin nedenlerine baktığımızda, yavaşlayan küresel talep, 6 Şubat'ta ardı ardına yaşadığımız acı deprem felaketleri ve seçimler sonrasında ekonomi politikalarında yaşanan değişimin belirleyici rol oynadığını söyleyebiliriz. Üretimden net satışlardaki asıl olumsuz görüntüyü reel değişimlerde görmemiz mümkün. İSO 500 Büyük kuruluşlarının üretimden satışlardaki reel değişimlerine baktığımızda şu sonuç dikkat çekiyor; 2023 yılı verileri yılsonu tüketici enflasyonu ile arındırıldığında, üretimden satışların 2022 yılına göre reel olarak yüzde 13,8 oranında gerilediğini görüyoruz. Reel değişimleri hesaplarken son yıllarda hep yaptığımız gibi bu yıl da, yılsonu TÜFE enflasyonunu kullandık. Fakat bir taraftan biliyoruz ki 2023 yılı boyunca yıllık enflasyon oldukça değişken bir seyir izledi. Hatırlatmak gerekirse, yılsonu enflasyonu TÜFE'de yıllık yüzde 64.77 iken, ÜFE'de yüzde 44.22 ile daha düşüktü. Yıllık ortalama enflasyon ise TÜFE'de yüzde 53.86, ÜFE'de yüzde 49.93 olarak gerçekleşti. Sonuç olarak hangi göstergeyi kullanırsak kullanalım, 2023 yılında İSO 500'ün üretimden satışları enflasyonun altında kalmış ve reel olarak gerileme göstermiş bulunuyor. Eğer bu hesaplama, ortalama TÜFE enflasyonu kullanılarak yapılsaydı reel gerileme yüzde 7.6 olacaktı diye konuştu.
FAALİYET KARI YÜZDE 39.7 ORANINDA ARTARAK; 671 MİLYAR LİRADAN 937 MİLYAR LİRAYA ÇIKTI
İhracat performansına baktığımızda, zorlu küresel rekabet koşullarının etkisiyle İSO 500'ün ihracatının 2022 yılına göre yüzde 2.9 düşüş ile 95.1 milyar dolara gerilediğini görüyoruz diyerek sözlerine devam eden Bahçıvan, 2023 yılındaki zayıflayan küresel büyüme dinamiklerine rağmen ülkemizin ihracatı binde 5 oranında artarak 255.4 milyar dolara ulaşmıştı. Aynı yılda Türkiye sanayi ihracatı ise binde 2 düşüşle 245.6 milyar dolar olarak gerçekleşmişti. Görüldüğü üzere 2023 yılında İSO 500 ve genel olarak Türkiye sanayi sektörü, ihracat pazarlarındaki bu olumsuzluktan da negatif etkilenmiş gözüküyor. Yine de İSO 500'ün Türkiye sanayi ihracatı içindeki payında bu oranın yüzde 38.7 ile yüzde 40 bandına yakın seyrettiğini görüyoruz. İlk olarak, 2023 yılında İSO 500'ün satışlarının yanında karlılıklarının da zayıf kaldığına işaret etmekte. Şöyle ki; 2023'te İSO 500'ün faaliyet karı yüzde 39.7 oranında artarak; 671 milyar liradan 937 milyar liraya çıktı. Buna karşılık faaliyet karlılığı oranı, 0.3 puan düşüşle yüzde 12.8'den yüzde 12.5'e geriledi. İSO 500 kuruluşlarının bir diğer karlılık göstergesi olan faiz, amortisman ve vergi öncesi karı yüzde 45.5 artışla 808 milyar liradan 1 trilyon 175 milyar liraya yükseldi. Aynı yılda FAVÖK karlılığı oranı 0.3 puan artışla yüzde 15.4'ten yüzde 15.7'ye çıktı. Son olarak, İSO 500'deki vergi öncesi kar ve zarar toplamının yüzde 32.9 artarak 485 milyar liradan 645 milyar liraya yükseldiğini görüyoruz dedi.
TÜPRAŞ LİDERLİĞİNİ KORUDU
İlk 10 firmayı açıklayan Bahçıvan, İSO 500 çalışmasında 2023 yılında üretimden satışlara göre en büyük kuruluşumuz 484 milyar liralık satışlarıyla Tüpraş oldu. Bu kuruluş uzun yıllardır sürdürdüğü liderliğini 2023 yılında da korudu. 2023 yılında üretimden satışlara göre ikinci büyük kuruluş 238 milyar lira ile Ford Otomotiv oldu. Üçüncü sırada ise yaklaşık 227 milyar liralık üretimden satışlarıyla Star Rafineri yer aldı. Tabloda da gördüğünüz üzere İSO 500'ün ilk 10'unda yer alan şirketlerde 2022 yılına göre iki önemli değişiklik oldu. Geçen yıl ilk 10'da yer almayan Mercedes-Benz ve Gramaltın Kıymetli Madenler ilk 10'a yükselme başarısını gösterdi diye konuştu.
İHA
