Rıfat Ilgaz, 1911 yılında Kastamonu’nun Cide ilçesinde doğdu. Ortaokul öğrencisiyken şiir yazmaya başladı.
Lise yıllarında babası ölünce, Kastamonu Muallim Mektebi'ne yatılı olarak girdi. Altı yıl Bolu’nun ilçe ve köylerinde ilkokul öğretmenliği yaptı. Ankara Gazi Eğitim Enstitüsünü 1938'de bitirdi ve Adapazarı Ortaokulu Türkçe Öğretmenliğine atandı.
Yoklama defterinden tanımadım sizi,
Benim haylaz çocuklarım
Sınıfın en devamsızını
Bir sinema dönüşü tanıdım
Koltuğunda satılmamış gazeteler
Dumanlı bir salonda
Kendime göre karsılarken aksamı
Nane şekeri uzattı en tembeliniz
Götürmek istedi küfesinde
Elimdeki ıspanak demetini
En dalgını sınıfın
Çoğunuz semtine uğramaz oldu okulun
Palto ayakkabı yüzünden
Kiminiz limon satar balık pazarında
Kiminiz Tahtakale'de çaycılık eder
Biz inceleye duralım aç tavuk hesabi
Tereyağındaki vitamini
Kalorisini taze yumurtanın
Karşılıklı neler öğrenmedik sınıfta
Çevresini ölçtük dünyanın
Hesapladık yıldızların uzaklığını
Orta Asya'dan konuştuk
Laf kıtlığında
Birlikte neler düşünmedik
Burnumuzun dibindekini görmeden
Bulutlara mı karışmadık
Güz rüzgarlarında dökülmüş
Hasta yapraklara mı üzülmedik
Serçelere mi acımadık kış günlerinde
Kendimizi unutarak
O kitaplarında; çağdaş, ileri görüşlü olmayı, ulusumuzdan yana birlikteliği önerirdi. Yıllarca bizden yönetimler kendisini bizden uzaklaştırmaya çalıştı. Demokrasi yolunda ülkemizdeki gelişmeler onun adını yüceltmeye başladığı günlerde, Sivas Olaylarının acısına dayanamayan duyarlılığı 7 Temmuz 1993 günü aramızdan ayrılmasına neden oldu. Türk Edebiyatı ve basın dünyasının çileli bir ustasıydı.
Yazı işleri müdürlüğünden dizgiciliğine kadar basının dünyasının her kademesinde çalışmak zorunda kalmış; şiir, roman, tiyatro, mizah, anı, günceller, çocuk kitapları olmak üzere yüze yakın kitabın ve pek çok ödülün sahibi Rıfat Ilgaz’dan satır başları ile söz edeceğim.
1939'da İstanbul Karagümrük Ortaokulu'nda Türkçe Öğretmenliğine başlayan Ilgaz'ın, yazı ve şiirleri büyük dergilerde yayınlanmaya başladı. Aynı yıl Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'ne girdi.
1943'te ilk kitabı 'Yarenlik'i yayınladı. Şiirleri olağanüstü bir ilgi gördü. Ocak 1944'de 'Sınıf' adlı şiir kitabı çıktı. Sıkıyönetim kararı ile toplatıldı.
1945'te Gün Dergisi çıktı. Ilgaz bu dergide sekreterdi. Aziz Nesin'in Cumartesi Dergisine ortak oldu. 1946'da Esat Adil, Sabahattin Ali ve Aziz Nesin ile birlikte Gerçek Gazetesini çıkardılar.1946 Ekim ayında Yığın Dergisini Esat Adil ve Adil Yağcı ile birlikte çıkardılar.
Bir ara öğretmenliğe yeniden döndü, ama hastalığı nedeniyle Validebağ Sanatoryumunda yattı. Şubat 1947'de Sebahattin Ali, Aziz Nesin ve Mim Uykusuz'un çıkardığı Marko Paşa kadrosuna girdi. Sık sık kapatılan bu derginin sorumlu müdürlüğünü üstlendi.
1950'li yıllarda Ilgaz, gazetecilik yapmaya başladı. Sakıncalı olduğundan gazeteler ve dergiler imzalarına pek yer vermediler.
1952-1960'da Tan Gazetesi'nde dizgici-düzeltmen ve röportaj yazarı olarak çalıştı. Turhan Selçuk ve İlhan Selçuk'un çıkardığı Dolmuş Dergisi'ne 'Stepne' takma adıyla yazılar yazdı. Hababam Sınıfı, Pijamalar, (Bizim Koğuş) Don Kişot İstanbul’da bu dergide dizi olarak yayınlandı. Ocak 1953'te Devam adlı şiir kitabını çıkardı ve bu kitap da toplatıldı.
1961 Anayasası yürürlüğe girdikten sonra kendi adıyla yazı ve şiir yayınlama özgürlüğüne kavuştu. Sınıf Yayınları’nı kurdu ve kendi kitaplarını yayınlayabildi.1970'te Basın Şeref Kartını aldı.1974'te emekli oldu. Doğum yeri olan Cide'ye yerleşti.
12 Eylül 1980 döneminde gözaltına alındı. Tutukluluğu sona erince İstanbul’da oğlu Aydın Ilgaz ile birlikte ölümüne kadar yaşadı. Onu hepimiz Hababam Sınıfı'nın yazarı olarak bildik.
