Asıl iş ve yardımcı iş ayrımı, alt işverenlik ilişkisinin en kritik, kapsamlı, tartışmalı ve tehditkâr konularından biridir. Kritiktir çünkü yolun başında doğru planlanma gereksinimi vardır.
Kapsamlıdır çünkü tüm görevleri, görev tanımlarını, yetkilendirmeleri ve kurumsal ilişki ağını gözden geçirmeyi gerektirir. Tartışmalıdır çünkü tesise, işe ve işleyişe göre değişkenlik gösterir. Tehditkârdır çünkü asıl işin alt işverene verilmesi durumunda muvazaa sonucunu doğurur. Asıl iş ve yardımcı iş ayrımı, sektörel, yapısal, hukuksal ve ilişkisel tüm değişkenlerden direkt etkilenir. Örneğin; temizlik işi bir fabrikada yapılıyor ise yardımcı iştir ve alt işveren tarafından yapılabilir ancak bir temizlik hizmeti firması için asıl iştir ve alt işveren tarafından yapılamaz. Temizlik işi uzmanlık gerektiriyor (örneğin bir makine temizliği) ise, asıl iş olsa dahi yapılabilir.
Asıl iş ve yardımcı iş kavramları, 4857 sayılı İş Kanunu’nun ve Alt İşverenlik Yönetmeliği’nin birçok maddesinde karşımıza çıkar. Bir kısım maddelere önceki yazılarda yer verildiğinden ve aynı maddelerin sürekli tekrarına neden olmaması amacıyla, konu başlığı ile ilintili ve önem arz eden maddelere değinilerek, diğerlerine atıfta bulunulacaktır. (Bakınız listesi)
4857 sayılı İş Kanunu / Madde 2 / Fıkra 7: İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler dışında asıl iş bölünerek alt işverenlere verilemez.
Alt İşverenlik Yönetmeliği / Madde 3 / Fıkra C: Asıl iş: Mal veya hizmet üretiminin esasını oluşturan işi… ifade eder.
Alt İşverenlik Yönetmeliği / Madde 3 / Fıkra Ğ: Yardımcı iş: İşyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin olmakla beraber doğrudan üretim organizasyonu içerisinde yer almayan, üretimin zorunlu bir unsuru olmayan ancak asıl iş devam ettikçe devam eden ve asıl işe bağımlı olan işi… ifade eder.
Alt İşverenlik Yönetmeliği / Madde 4 / Fıkra B: Alt işverene verilen iş, işyerinde mal veya hizmet üretiminin yardımcı işlerinden olmalıdır. Asıl işin bölünerek alt işverene verilmesi durumunda ise, verilen iş işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olmalıdır.
Bakınız
4857 sayılı İş Kanunu / Madde 2 / Fıkra 6
Alt İşverenlik Yönetmeliği / Madde 3 / Fıkra A
Alt İşverenlik Yönetmeliği / Madde 3 / Fıkra Ç
Alt İşverenlik Yönetmeliği / Madde 3 / Fıkra G-1
Alt İşverenlik Yönetmeliği / Madde 4 / Fıkra Ç
Alt İşverenlik Yönetmeliği / Madde 10 / Fıkra C
Alt İşverenlik Yönetmeliği / Madde 10 / Fıkra D
Alt İşverenlik Yönetmeliği / Madde 11 / Fıkra 3
Alt İşverenlik Yönetmeliği / Madde 11 / Fıkra 4
Alt İşverenlik Yönetmeliği / Madde 11 / Fıkra A
Devamı sonraki yazıda…
