Bir önceki yazının devamıdır.
5- Alt işveren denetim mekanizması
Uygulama sahasında yaygın olarak görürüz ki, bir kısım asıl işverenler, sözleşme ile tüm sorumluluktan kurtulduklarını düşünürler ve alt işveren firmanın çalışanlarının haklarını karşılayıp karşılamadığı ile ilgilenmezler. Bir kısım asıl işverenler ise yüzeysel bir denetimde bulunarak maaş, prim ve fazla çalışma ödemeleri gibi güncel ve periyodik konularda sınırlı kontrollerde bulunurlar. Fakat bir çalışanın hafta tatili, yıllık izin, bireysel emeklilik (BES) kesintisi veya icra ödemesi gibi zamanla biriken hakları ve yasal kesintileri vardır. Ayrıca bir çalışan grubundan verim alabilmek için performans takibi, kalite analizi, gelişim raporlaması gibi birçok süregelen değişkenin bir denetim mekanizması kapsamında takibine ihtiyaç duyulmaktadır. Gerek müteselsil sorumluluk ilkesinin asıl işvereni alt işverenin bütün çalışanlarının hak kaybından sorumlu tutması, gerekse verimli çalışma ortamının tesis edilebilmesi için, alt işverenin kapsamlı bir denetim mekanizması altına alınması elzemdir.
Örnek olay
Alt işverenlik ilişkisi kapsamında 80 personelin çalıştığı Vargas Alkollü İçecekler, alt işveren firmayı denetlemek amacıyla bir denetim mekanizması oluşturdu ve her ay düzenli olarak maaş ve SGK primi ödemelerinin yapılıp yapılmadığını kontrol etti. Sistem sorunsuz işliyordu, alt işveren tüm ödemeleri zamanında ve eksiksiz gerçekleştiriyordu. İlişkinin yedinci yılında Vargas farklı bir alt işveren firma ile yola devam etme kararı aldı. Alt işverene yasal tebliğde bulunarak sözleşme gereği alt işverenin karşılaması gereken ihbar tazminatları, kıdem tazminatları ve yıllık izinler gibi ödemelerin yapılmasını ve alt işveren çalışanlarının iş akitlerinin sonlandırılmasını istedi. Alt işveren firma ise bu fesih işleminin haklı bir nedene dayanmadığını iddia ederek bu ödemeleri yapmayı reddetti. Tüm personellerinin iş akitlerini sonlandırdı, yıllık izinlerini kullandırmadı, ihbar tazminatlarını ve kıdem tazminatlarını ödemedi. Çalışanlar konuyu mahkemeye taşıdılar ve haklarının tahsil edilmesini istediler. Yasal süreç sonunda Vargas, kullanılmamış yıllık izinler, ihbar tazminatları ve kıdem tazminatları karşılığı olarak toplam 600 brüt ücret tutarında ödeme yapmak zorunda kaldı.
Sorular
- Bu olayın yaşanmasına sebep olan ihmaller nelerdir?
- Böyle bir senaryo ile karşılaşmamak için ne tür önlemler alınabilir?
- Sağlıklı bir alt işveren denetim mekanizması, hangi denetim unsurlarını içermelidir?
6- Alt işverenlerin desteklenmemesi
Çoğu alt işverenlik ilişkisinde görülen bir başka sakıncalı durum ise, alt işverenlerin asıl işverenler tarafından desteklenmemesidir. İstisnalar dışında çoğu işletme, alt işverenlere işi yükledikten sonra sıradan bir tedarikçi gibi muamele etmektedir. Bu tutum son derece yanlıştır çünkü alt işveren sıradan bir tedarikçi değil, sürekli çevrimiçi kalması gereken kapsamlı bir çözüm ortağıdır. Sıradan bir tedarikçi olarak konumlandırılan işletmelerde alt işverenler, gelişim programları, eğitimler, ödüllendirmeler veya sosyal aktiviteler gibi etkinliklerin dışında tutulmakta, bu nedenle gelişimleri sınırlanmakta ve motivasyonları erozyona uğramaktadır.
Devamı sonraki yazıda…
